By Bohol Island News Staff | 10:45 PM August 28, 2019
Likayan una ang pagpakaon sa baboy sa mga salin-salin sa pagkaon balay kay mahimo nga ang karne nga wala mamaayo og luto, may kagaw pa nga maoy maka-takod.
Kini taliwala sa naghingapin nga kahingawa nga ang gikahadlokan nga African Swine Fever (ASF) nakasulod saw ala pa temporary nga gipugngan sa Bohol ang karne sa baboy ug buhi nga baboy nga gipasulod sa Bohol, apan gikan sa mga lugar diin gikadudahan nga natakdan na sa sakit.
Dili man hinuon makadaut sa tawo ang ASF, nga karon gipugngan nga dili makasulod sa Bohol, ang kagaw nga mananakod, mahimong mopapha sa binilyon ka pesos nga industriya sa pangbaboyan sa lalawigan.
READ: Bohol bans pork imports due to African swine fever
Kahinumduman nga ang ASF nga nagsugod sa Africa, gidudahan nga nakatabok sa Europa tungod sa salin-salin nga mga pagkaon sa mga eroplano nga gikan sa Africa ug nagtanyag og mga niluto nga karne sa baboy.
Gani, ang ASF nga nahimong responsable sa pagkatay-og sa industriya sa pangbaboyan, giisip na man nga trans-boundary animal disease (TAD) nga mahimong mapa-katag pinaagi sa buhi nga baboy o sa karne na, sa binuhi nga baboy o kadtong mga ihalas, ug lakip na ang mga giproseso nga pagkaon sama sa chorizo, o kadtong gipangbutangan nag salitre nga ang gigikanan, didto sa mga lugar nga may ASF na.
Matud pa sa World Organization for Animal Health, ang pagkatakod sa kagaw mahimong dala na usab sa mga lawog sa baboy nga kontaminado o kadtong mga fomites o kadtong mga butang nga nakasaghid, nakahikap o mitakdo sa kontaminado nga karne sama sa sapatos, mga biste, sakyanan nga kargahanan sa baboy, mga kutsilyo ug sundang pang tadtad ug panghiwa sa karne, mga gwantis sanglit ang kagaw dugay mamatay ug sayon ra’ng mapadaghan.
Sa kadali nga mapadaghan sa kagaw, hangyo sa mga tinugyanan: ayaw usa og lawgi ang mga baboy sa mga salin-salin sa lamesa kay wala pa kita makaseguro kon kini gikan sa mga lugar nga diha nay suliran sa ASF, ug buhi pa ang kagaw bisan pa og giluto na.
Sa pagpaneguro nga dili makasulod sa Bohol ang sakit, nagpagawas na og mandu si Gobernador Arthur Yap, kana mao ang pagdili una sa pagpasulod sa mga karne gikan sa gawas sa Bohol, ilabi na kon kini wala magtangag sa timaan sa pag inspeksyon gikan sa National Meat Inspection Services sa Bureau of Animal Industry (BAI).
Alang usab sa mga buhi nga baboy nga gibyahe pasulod sa Bohol, gikinahanglan ang magadala niini, may maipakita nga Veterinary Health Certificate nga gipamatuod sa usa ka lisensyado nga veterinaryo ug may tukma nga shipping permit.
Matud ni Provincial Veterinarian Dr. Stella Marie Lapiz, napahimutang na usab ang mga disposal bins o basurahan sa mga pantalan ug tugpahanan nga kabutangan sa mga giproseso nga karne sa baboy nga nabitbit sa mga pasahero.
Kini nga mga gipangdili nga pagkaon sama sa chicharon, mga pagkaon nga gikan sa karne sa baboy nga mahimong bawon sa mga byahero, kinahanglan nga ibilin gayud sa mga basurahan aron dili makatakod kon ugaling may ASF na.
Kinatibuk-an nga P200 mil ang multa sa usa ka tawo nga mapamatud-an nga naghikoy og pasulod sa mga kontaminado nga karne, hayop o pagkaon nga may kagaw sa ASF nganhi sa Bohol.
Wala pay aprobado ng bakuna batok sa ASF, dili man makadaut sa tawo, apan matud pa ni Gob. Yap, wala’y tawo nga naa sa saktong panghunahuna ang mokaon sa pagkaon nga ang karne gituohan nga may kagaw nga maka-ingon sa ASF. Rey Anthony Chiu/PIA-Bohol
