By Rey Anthony Chiu | 10:59 AM September 21, 2022
Kapitoan ug tulo (73) pa ka mga kahugpungan sa mga katawhan nga interesado nga motanum og kawayan ug botong sa mga timberland areas sa Bohol ang hatagan na sa kagamhanan sa ilang mga papeles aron sila katugotan nga mananum didto.
Gidili man ang paghilabot sa mga lugar nga gideklara nga kalasangan o timberland areas, may kasabutan nga gitawag og Community Based Forest Management Agreement (CBFMA) nga magamit aron makapananum ang katawhan bisan sa timberland areas, ug ila usab nga magamit ang ilang tinanum, pinaagi sa Department of Environment and Natural Resources (DENR).
Kini maoy gibutyag ni Bohol Provincial Environment and Natural Resources Officer (PENRO) Ariel Rica, atul sa pagbukas sa ika duha nga Bohol Bamboo Expo nga modagan sa lima ka adlaw hangtud September 23 didto sa Activity Center sa Island City Mall.
Kini samtang ang DENR karon milingi sa pagpadaghan sa mga kawayanan ug kabotongan, inay sa kasagarang gigamit sa pagpananum nga mga dili tumindok nga mga kahoy sama sa gmelina ug mahogany, nga nakatampo na hinuon og daku sa pagka-omaw sa yuta.
Una na nga gihimong opisyal nga binhi sa programa sa pagpananum niadtong 2011 ubos ni DENR Secretary Ramon Paje ngadto ni Sec. Gina Lopez ug ni Sec Roy Cimatu, ang kawayan sa Bohol nakaabut na sa 3,723 ka ektaryas, samtang gikan nianang panahona, may 1,144 ka ektarya na nga mahimong putlon aron magamit na, saysay ni PENRO Rica didto sa pagbukas nga programa sa Bamboo Expo.
Usa sa mga giila nga labing paspas nga motubo nga tanum, ang kawayan namatikdan nga modugang og usa ka piye matag adlaw, mahimo nga mo-guwang ug mohingkon na sa tulo ngadto sa unom ka buwan, nga kon itandi sa kasagarang kahoy, maabtan pa og 20 ngadto sa 30 ka tuig ayha pa mohingkod ug papaputol aron magamit.
Gikaintapan usab ang talagsaon nga kalig-on sa kawayan, nga sukad masukad pa nga gigamit nga material sa pagtukod og mga balay ug gambalay.
Gitamod nga may kalig-on nga katumbas sa kabilya, ang kawayan nakapakita na nga mahimong magamit bisag asa nga bahin sa balay, lig-on bisan sa iyang kagaan ug sa kapasidad nga molahutay sa kadugayan.
Ang kawayan o botong magamit panghalige, damba, sagbayan, babag, sawog, bongbong, bintanaan, pultahan, kisame, sagunting ug magamit sa paghimo sa tanang muwebles sa balay. Mahimo usab nga magamit ang kawayan sa paghimo og mga dayandayan ug gamit sa balay, pagkaon, ug tambal.
Gawas sa tataw nga gamit niini sa paghimo og balay, daghang mga komunidad sa Bohol ang nagsibit sa lipak, ug lais alang sa industriya sa bamboocraft aron paghimo sa mga basket, nigo, bakat, bandi ug uban pang sudlanan sa mga butang.
Gawas pa, ang kawayan 400 ka pilo nga mohigop sa carbon kon itandi sa kahoy, ug ang gamut niini, maayong mopugong sa yuta aron dili midalihi ug mahunlak.
Karon, usa na kakasaligan nga tinubdan sa panginabuhian sa mga gagmay nga mamumuhunan, ang kagamhanan mitumbok na sa kawayan nga usa sa mga prayoridad nga cluster alang sa kaugmaran.
Dinhi, pinaagi sa Department of Trade and Industry (DTI) ug sa DENR, natukod na ang Bohol Bamboo Council nga gipangulohan sa DENR, nga maoy natahasan nga mag-gahum sa mga komunidad aron pagpananum og dugang kawayan alang sa tinubdan sa kapanginabuhi-an, ug pag-ugmad ug pagpalig-on pa sa industriya pinaagi sa pagdebuho sa mga stratehiya sa pag-ugmad niini.
Sa expo, gisaysay pag-usab sa duha ka mga ahensya ang way puas nga suporta ug ang pasalig nga mag-agak sila sa mga micro small ug medium enterprises hangtud nga makaabut na kini sa labing taas nga ang-ang sa ilang pangadoy, matud pa ni DTI Bohol Provincial Director Maria Soledad Balistoy.
Himoon usab kini sa DTI pinaagi sa mga bansaybansay kon unsaon nga makamugna ang mga katawhan sa mga produkto gikan sa kawayan nga mas mopataas pa sa bili niini kon itanyag na sa kamerkadohan. (rahc/PIA-7/Bohol)
